ลิลิตตะเลงพ่าย

 กลวิธีในการแต่ง

                       สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรสทรงดำเนินเรื่องตามธรรมเนียมนิยมในการแต่ง กล่าวคือ เริ่มด้วยบทสดุดี มีเนื้อเรื่องและตอนท้ายกล่าวสดุดีสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและจบด้วยการกล่าวถึงจุดมุ่งหมายของกวี บอกชื่อความเป็นมาและคำอธิษฐานของพระองค์ท่าน การนำเสนอเรื่อง พระองค์ไม่ได้สอดแทรกคพวิพากษ์วิจารณ์ใดๆ ลงไป คือ ไม่นำตัวตนของกวีไปแทรกในเรื่อง

                       การสร้างและให้บทบาทบุคคลในเรื่อง กวีมุ่งแสดงให้เห็นพระบรมเดชานุภาพของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช จึงมีการแทรกเรื่องอิทธิปาฏิหาริย์ พระปรีชาสามารถในการใช้คำพูดโดยใช้หลักจิตวิทยาในการท้าพระมหาอุปราชาออกรบและความกล้าหาญ ดังนั้น บทบาทของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช จึงเป็นประดุจสมมติเทพและเป็นบุคคลตามอุดมคติ ในการทำสงครามก็ตรัสปรึกษาแม่ทัพนายกองและพระองค์ก็เป็นผู้ยึดมั่นในพระพุทธศาสนา เมือทรงลงโทษประหารชีวิตทหารที่ติดตามพระองค์ไม่ทัน ก็ให้รอพ้นวันพระเสียก่อน เป็นต้น และเมื่อได้ฟังคำขอพระราชทานอภัยโทษจากสมเด็จพระวันรัตก็พระราชทานอภัยโทษให้โดยไม่มีทิฐิทำให้พระเกียรติคุณของพระองค์ปรากฏเด่นชัดยิ่งขึ้น